Ψωμί, Παιδεία, για ποια Ελευθερία;

Ψωμί

Ελλάδα, τέλη 2013. Αυξάνονται δραματικά οι άνθρωποι που συναθροίζονται στα συσσίτια των Δήμων, που μαζεύουν τρόφιμα από τα σκουπίδια, που περιμένουν να σχολάσουν οι λαϊκές αγορές για να μαζέψουν όσα λαχανικά και φρούτα μείνουν στο δρόμο. Αν δεν έχετε συναντήσει τέτοιους ανθρώπους στο δρόμο-πράγμα αμφίβολο-σίγουρα, έχετε ακούσει από το φιλικό σας περιβάλλον για περικοπές στο φαγητό. Πείσαμε τους εαυτούς μας για τα καλά της μεσογειακής διατροφής και το έχουμε ρίξει στα όσπρια. Δεν είναι απαραίτητα κακό, αλλά όταν γίνεται κατ'ανάγκη, και το κρέας γίνεται είδος πολυτελείας, τότε το συναίσθημα που βγαίνει είναι θλίψη.

Γιατί, με την κρίση, μας κόπηκε η επιλογή. Όχι σε όλους, αλλά σίγουρα στην μάζα. Και οι μάζες ορίζουν κάθε εποχή. Και αυτή η εποχή είναι η αυγή της εξαθλίωσης.  Εκτός και αν αλλάξει κάτι δραματικά, πράγμα που δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, αλλά ας παραμείνουμε αισιόδοξοι. Μέχρι τότε, αλλάζουμε διατροφικές συνήθειες, μαθαίνουμε στα λίγα και εύκολα, στα όχι "μπελαλίδικα" φαγητά και λέμε "Δόξα τω Θεώ που έχω ένα πιάτο φαΐ και σήμερα".  Όσοι μπορούμε να το λέμε ακόμη.

Παιδεία

Η απαξίωση της Παιδείας σε αυτή τη χώρα δεν είναι απόρροια της οικονομικής κρίσης. Εδώ και χρόνια έχω παρατηρήσει μία αέναη προσπάθεια  να υπάρχουν χαζοί, μη σκεπτόμενοι πολίτες. Και όταν λέω "παιδεία" δεν εννοώ μόνο το σχολείο. Συμπεριλαμβάνω τις αξίες, τις παραδόσεις, τα ήθη, τον πολιτισμό. Αφαιρούμε σιγά-σιγά αυτά που μας ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους λαούς: την γλώσσα, την μουσική, το πνεύμα, το φιλότιμο (λέξη μοναδική), το σεβασμό κ.ο.κ. Βλέπουμε δίπλα μας συνανθρώπους-ρομπότ, με μία αδιαφορία και καμία διάθεση για κρίση, ερωτηματικό, απορία, όρεξη για το κάτι παραπάνω. Βαδίζουμε με παρωπίδες και δεχόμαστε ό,τι μας σερβίρουν χωρίς να το εξετάζουμε. Γιατί δεν ξέρουμε πώς να το κάνουμε. 

Ακόμη και αν κάποιος δεν μπορεί να το παρατηρήσει αυτό στην καθημερινότητά του, θα το διαπιστώσει από απλά πράγματα όπως οι μεταρρυθμίσεις  των τελευταίων ετών σε ό,τι αφορά την Παιδεία: ελάχιστες προς την σωστή κατεύθυνση. Τι κρίμα να υπάρχουν μικρές εξαιρέσεις σε αυτό τον κανόνα που παλεύουν μόνες τους για να δείξουν το αυτονόητο: την διάθεση του ανθρώπου για γνώση, εμπειρία, ζωή. 

Από τη στιγμή που δεν έχουμε Ψωμί, δεν έχουμε Παιδεία, για ποια Ελευθερία συζητάμε;

Θυμάσαι πώς είναι;

Νοσταλγώ το παρελθόν παρ'όλο που ξέρω πως δεν εξυπηρετεί σε τίποτα. Κάθε εποχή είναι διαφορετική. Αλλά να, είναι φορές που αναπολώ την αθωότητα περασμένων ετών και, όταν την συγκρίνω με την αναλγησία του σήμερα, θλίβομαι και απογοητεύομαι. 

Τότε το "σ'αγαπώ" είχε αξία. Γέμιζε την καρδιά, πλημμύριζε το στήθος, τραγουδούσε στα αυτιά. Τότε που οι σχέσεις γίνονταν από συντροφικότητα, έρωτα, αγάπη, διάθεση για μοιρασιά. Τώρα οι σχέσεις είναι από ανάγκη επιβεβαίωσης, από αρρωστημένη μοναξιά, από έλλειψη αυτοπεποίθησης. Τώρα η προσωπικότητα και τα αισθήματα του συντρόφου είναι σε δεύτερη μοίρα από τα προσωπικά μας θέλω. 

Πόσο εύκολα ξεχνάμε; Πόσο εύκολα προδίδουμε και πόσο εύκολα το επαναλαμβάνουμε; Κατέντησε η "συγγνώμη" να ακούγεται πιο συχνά από την "καλημέρα". Πόσο, όμως, την εννοούμε; Μήπως είναι μία λέξη που ειπώνεται για να προχωρήσουμε παρακάτω; Πόσο μετανοιωμένοι είμαστε πραγματικά; Ειλικρινά, σκεφτόμαστε τον άλλο όταν προδίδουμε; Ή σκεφτόμαστε μόνο την προσωπική μας ικανοποίηση και αν γίνουμε αντιληπτοί πετάμε ένα "έχεις δίκιο" και όλα καλά;

Γιατί αν μας ένοιαζε ο άλλος πέρα από τον ίδιο μας τον εαυτό, θα σκεφτόμασταν διπλά πριν πράξουμε. Να μία απλή σκέψη: "Μήπως με αυτό που κάνω θα τον πληγώσω;". Αλλά δεν μας νοιάζει. Ξεκινάμε την σχέση λέγοντας πως η "δέσμευση" μας είναι άγνωστη λέξη και ό,τι κι αν συμβεί στην συνέχεια-για παράδειγμα, να μας ερωτευτούν-βγάζουμε την ουρά μας απ'έξω. "Εγώ σε προειδοποίησα", θα πούμε.

Οι άνθρωποι δεν είναι ρομπότ και εσύ δεν είσαι τυφλός. Σταμάτα να δίνεις διαρκώς δικαιολογίες στον εαυτό σου για κάθε μαλακία που κάνεις και ωρίμασε. Ειδάλλως, μείνε μόνος. Δεν σου φταίνει οι άλλοι να πονάνε.

Αλήθεια, θυμάσαι πώς είναι να πονάς; Τί αίσθηση αφήνει η προδοσία; Πώς είναι να σε κοροϊδεύουν; Έχεις κλάψει για σένα;

Θυμάσαι πώς είναι να αγαπάς;

Πολλά σερμπέτια έχω απόψε

Πριν χρόνια είχα ανακαλύψει σε μία βόλτα στο κέντρο της Αθήνας το μαγαζάκι "Τα σερμπέτια στου Ψυρρή". Ένα μικρό μαγαζί με 4 τραπέζια μέσα και άλλα τόσα έξω και με μία βιτρίνα γεμάτη από πολίτικα γλυκά. Την έβλεπες και σου έτρεχαν τα σάλια! Τα περισσότερα δεν τα ήξερα, αλλά έκτοτε επισκέφθηκα τόσες φορές το μαγαζί που μπορεί να μην τα έμαθα αλλά τα έφαγα σχεδόν όλα!

Δεν θα ξεχάσω την πελώρια πιατέλα με τα τέσσερα σιροπιαστά γλυκά που είχαμε επιλέξει με τους φίλους μου και τον κουβά από καϊμάκι που μας είχαν βάλει στην μέση. Ακόμα πίνω νερό...

Δεδομένου ότι δεν κατεβαίνω πλέον συχνά στο κέντρο, είχα πολύ καιρό να το επισκεφθώ. Σήμερα μου δόθηκε η ευκαιρία και πέρασα από το μαγαζί για να γλυκάνω το λαρύγγι μου. Το μαγαζάκι πλέον είναι αγνώριστο! Ο ιδιοκτήτης έχει νοικιάσει και το διπλανό χώρο,  έτσι έχει μεγαλώσει το κατάστημα και έχει προσθέσει αρκετά τραπέζια μέσα και έξω. Κυριακή απόγευμα και δεν είχε χώρο ούτε την τσίχλα σου να αφήσεις! Ούτως ή άλλως είχα αποφασίσει να τα πάρω σπίτι μου τα γλυκά και να τα ευχαριστηθώ στον καναπέ μου. Με απέτρεπε το γεγονός, ότι αν καθίσεις στο μαγαζί, η τιμή του γλυκού είναι διπλάσια από το να το πάρεις σπίτι, και αυτό γιατί -όπως μου είχε εξηγήσει παλαιότερα ο υπεύθυνος του μαγαζιού- είναι τσιμπημένα τα δημοτικά τέλη (για τα τραπεζάκια έξω). Δεν θα το σχολιάσω περαιτέρω αυτό.

Μπήκα, λοιπόν, μέσα στο μαγαζί, για να επιλέξω τα γλυκά που θα έπαιρνα. Όσο χάζευα τη βιτρίνα, άκουγα συνέχεια ένα "κάντε χώρο στο διάδρομο" και ένοιωθα ένα διαρκές σπρώξιμο στο σώμα. Προηγούνταν μία κυρία η οποία ήθελε και αυτή να παραγγείλει "πακέτο" και απ' ότι έμαθα αργότερα περίμενε ήδη μισή ώρα (χαρά στο κουράγιο της). Κάποια στιγμή μία υπάλληλος εδέησε να μας εξυπηρετήσει. Στη βιτρίνα δεν είχε κανένα ταμπελάκι με τις ονομασίες των γλυκών και εκτός από το καταϊφι που έκανε μπαμ, όλα τα υπόλοιπα δεν ήξερα τι ήταν.Δεν τα ρώτησα όλα, γιατί ήταν πολλά, αλλά αρκέστηκα να ρωτήσω για κάποια που μου άρεσαν στην εμφάνιση. Η υπάλληλος τα έλεγε γρήγορα και δυνατά που ένοιωθα α) χαζή και β) ότι μας έβλεπε όλο το μαγαζί. Όταν της είπα ποιά τρία να μου βάλει, μου είπε με απίστευτα ειρωνικό τρόπο "Μπα; Τα καταφέρατε;". Δεν έδωσα σημασία, λάθος μου. Με επιτακτικό τρόπο μού είπε να περιμένω έξω και θα μου τα έφερνε εκεί. Καλά, δεν τόλμησα να ρωτήσω πού θα πληρώσω! Υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να με κοιτάξει με βδελυγμία, κάτι που δεν θα το άντεχα, το ομολογώ. 

Έξω με περίμενε ο φίλος μου. Όταν του ανέφερα το περιστατικό και το υφάκι της υπαλλήλου, αποφασίσαμε να φύγουμε. Και την ώρα που κάνω στροφή να φύγω, να σου η υπάλληλος με το κουτί στα χέρια. Της είπα "στο τσακ με πρόλαβες" και μου απάντησε με το ίδιο ειρωνικό ύφος "Ε, δεν σας άργησα! Εδώ η άλλη κυρία περίμενε μισή ώρα! Και σας είπα και όλη τη βιτρίνα". Δεν ένοιωθα καλά. Την ρώτησα τι οφείλω και μου απάντησε "12 ευρώ". Ήτοι, 4 ευρώ το γλυκό. Ανέβασα πυρετό. Πλήρωσα και φύγαμε με απίστευτη τσατίλα.

Για μισό λεπτό αγαπητέ. Αμ επέκτεινες το μαγαζί, αμ προσέλαβες αγενέστατες υπαλλήλους, αμ 4 ευρώ το γλυκό; Και το ότι το μαγαζί ήταν γεμάτο εκείνη την ώρα, δεν είναι δικαιολογία για τους τρόπους των υπαλλήλων σου. Από την στιγμή που μπαίνω ως πελάτισσα στο μαγαζί σου, οφείλεις να με εξυπηρετήσεις. Το ότι δεν έχει ταμπελάκια με τις ονομασίες των γλυκών, δεν είναι δικό μου πρόβλημα αλλά δικό σου. Εκτός και αν πρέπει να παραγγέλνουμε οπτικά, τύπου "βάλε μου ένα κίτρινο, ένα με τη λιωμένη σοκολάτα" κ.ο.κ. Δεν με βλέπω να ξαναέρχομαι στο μαγαζί σου, φίλτατε. Υπάρχουν και αλλού μαγαζιά με ωραία γλυκά και με υπαλλήλους που έχουν λίγη από τη γλύκα των προϊόντων τους. 

Νευρίασα πάλι που τα θυμήθηκα. Πάω να φάω 4 ευρώ σε σοκολάτα...

Σε αυτό τον κόσμο δεν υπάρχουν κανόνες, μα μόνο Εξαιρέσεις

Δανείστηκα τον στίχο από το τραγούδι του Ρου για να αναφερθώ σε ένα τηλεφώνημα που με εξέπληξε ευχάριστα προχθές και θα ήθελα να το μοιραστώ.

Εδώ και καιρό με έπαιρνε κάποιος τηλέφωνο και επειδή δεν αναγνώριζα τον αριθμό, δεν το σήκωνα, θεωρώντας πως είναι από κάποια εταιρεία για να μου κάνουν προσφορά κλπ.
Ο ίδιος αριθμός με κάλεσε και την Κυριακή το μεσημέρι. Αποφάσισα να το σηκώσω. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ένας νεαρός -τουλάχιστον νεανική ακουγόταν η φωνή του- ονόματι Οικονομάκης (υπάρχει λόγος που αναφέρω το όνομά του). 

Μου είπε πως με καλούσε από το Γενικό Κρατικό, εκεί που η μαμά μου είχε κάνει την ενδοσκόπηση και βρήκε πως έχει πρόβλημα στο πάγκρεας και πρέπει να χειρουργηθεί. Ήθελε να του δώσω κάποια στοιχεία από τις βιοψίες που έκανε η μητέρα μου μετά το χειρουργείο. Και αυτό γιατί:

Διεξάγουν μία έρευνα και βρήκαν πως μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού εμφανίζει τα τελευταία χρόνια πρόβλημα στο πάγκρεας, με αυξανόμενους ρυθμούς. Με ρώτησε συγκεκριμένα για έναν δείκτη, IPMS ή κάπως έτσι, (συγχωρέστε με δεν τον συγκράτησα), ο οποίος φάνηκε στην βιοψία της μαμάς μου. Ψάχνουν, λοιπόν, σε ασθενείς που έχουν στο αρχείο τους και κάνουν μία τηλεφωνική έρευνα ώστε να συλλέξουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες.

Ξέχασα να αναφέρω το πιο σημαντικό: την ώρα που με πήρε ο νεαρός τηλέφωνο, ετοιμαζόμουν να φύγω και μου έδωσε το τηλέφωνό του να τον καλέσω "ακόμη και το βράδυ" όπως χαρακτηριστικά μου είπε. Το βραδάκι που έκατσα να ψάξω τις εξετάσεις της μητέρας μου, με κάλεσε ξανά και περίμενε υπομονετικά μέχρι να τις βρω και να του δώσω τις πληροφορίες που ήθελε. Μου ζήτησε τέσσερις φορές συγγνώμη που μου προκάλεσε δυσάρεστες αναμνήσεις-δεν γνώριζε πως είχε πεθάνει η μαμά μου-και με ευχαρίστησε άλλες τόσες για την βοήθεια μου.

Πού θέλω να καταλήξω;
Δεν με ενδιαφέρει αν ο κ. Οικονομάκης έχει πάρει χοντρή επιδότηση για να το κάνει (αμφιβάλλω). Ξέρω πως πέρασε μία Κυριακή στο νοσοκομείο μαζεύοντας στοιχεία και πληροφορίες για μία έρευνα η οποία ενδεχομένως να σώσει ανθρώπινες ζωές. Ήταν ΕΥΓΕΝΕΣΤΑΤΟΣ, πράγμα που με έκανε κι εμένα να τον βοηθήσω όσο περισσότερο μπορώ, δίνοντας του στοιχεία και λεπτομέρειες για την πορεία υγείας της μητέρας μου, κι ας με πόναγε η ανάμνηση της. Η φωτεινή εξαίρεση του κ. Οικονομάκη με γέμισε αισιοδοξία και ελπίδα ότι υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τον άνθρωπο δίπλα τους. Και όλα αυτά από ένα δημόσιο νοσοκομείο, να τα λέμε αυτά.

Αν κ. Οικονομάκη πέσει αυτό το κείμενο στα χέρια σας, σας εκφράζω και δημόσια τα συγχαρητήρια μου για την δουλειά και την ανθρωπιά σας, με την ελπίδα να γεμίσουμε από "Οικονομάκηδες".